Petronio, Prospero

Petronio, Prospero, tršćanski horograf i liječnik (?, 1608 – ?, 1688). Potjecao je iz stare koparske obitelji. Bavio se književnošću i bio je član akademije Dei Risorti (→ akademije). Potpisivao se i pseudonimom Propecio Sperono. Autor je djela Delle memorie dell’Istria sacre e profane con la più essata topografia, ò sia descritione de’ luoghi, che sino hora s’ habbia veduto: il tutto tratto dall’opere de megliori scritti, et in spetie dalli scritti dell’eruditissimo Monsignor Giacomo Filippo Tomasini fù Vescovo di Città Nova col parte seconda (1681), koje je pod naslovom Memorie sacre e profane dell’Istria u Trstu 1968., u suradnji s msgr. L. Parentinom, objavio G. Borri. Bogato ilustrirano crtežima pojedinih mjesta, djelo je bilo podijeljeno u dvije cjeline, no prvi dio, koji se odnosio na sjev. Istru, drži se izgubljenim. P. je kompilator → Tomasinijeva horografskoga prikaza Istre i njezinih biskupija. Najveći dio rukopisa zapravo je prenesen iz De’Commentarij storici-geografici dell’Istria, libri sex. Svoje opsežno djelo Petronio nije uspio objaviti za života. Jedan primjerak rukopisa bio je, po autorovoj želji, pohranjen u kapucinskom samostanu u Kopru, a drugi se našao u tajnom arhivu Frari u Veneciji, gdje ga je 1821. otkrio barbanski kanonik P. Stancovich. Sigurno je da su se Petronijevim rukopisom služili mnogi istaknuti povjesničari, kao što su Carlo De Franceschi, B. Benussi, M. Tamaro i Camillo De Franceschi.

LIT.: G. de Totto, Il patriziato di Capodistria, AMSI, 1939, 49; G. Pusterla [A. Tomasich], I nobili di Capodistria e dell’Istria, Bologna 1968 (anastatički pretisak koparskog izdanja iz 1888); F. Semi, Istria e Dalmazia: uomini e tempi, I, Istria e Fiume, Udine 1991; M. Bertoša, Istra: Doba Venecije (XVI.–XVIII. stoljeće), Pula 1995; B. Maier, La letteratura italiana dell’Istria dalle origini al Novecento, Trieste 1996.

S. Bertoša