Mošćenice

Mošćenice, naselje i srednjovj. utvrđeni grad na istočnoj obali Istre (45°13′N; 14°15′E; 170m nadm. vis.); 310st. (2001), općina Mošćenička Draga, Primorsko-goranska županija. Smještene su na istaknutu čunjastom vrhu koji dominira nad ist. padinama Učke. Stanovništvo je tradicionalno vezano uz poljop. djelatnosti. S vremenom se stanovništvo Mošćenica i okolnih naselja spustilo u obližnju dragu, gdje je osnovalo → Mošćeničku Dragu te se počelo baviti ribarstvom i pomorstvom. Na položaju Mošćenica u prapovijesti se nalazilo gradinsko naselje. U doba hrv. vladara M. su bile u sklopu hrvatske države. Spominju se 1374., kada su kao samostalna komuna bile u sklopu kastavske gospoštije. God. 1637. dobile su gradski statut. Svoju današnju urbanu fizionomiju gradić poprima u srednjem vijeku. Naselje je opasano zaštitnim bedemom, odn. nizom kuća vanjske zidine kojih su stvarale obrambeni obruč naselja. U naselje se ulazilo s južne, jedine pristupačne strane. Tu se nalaze 1642. obnovljena gradska vrata koja sa zapadne strane štiti kvadratna kula. Pred vratima se nalazi loža (Stražnica). Naseljem dominira masivni zvonik i trobrodna župna crkva sv. Andrije. Crkva je isprva bila jednobrodna, a proširena je u XVIII.st. Na glavnom je oltaru 5 kamenih kipova J. Contierija s poč. XVIII.st. Ističu se kuće s reprezentativnim pročeljima: kuća Negovetić-Dešković iz XVI.st. i kuća Negovetić iz 1770. Izvan gradskih zidina crkvice su s karakterističnim trijemovima: sv. Sebastijana s poč. XVI.st. i sv. Bartola iz 1628. Povijesna jezgra uvrštena je 1968. u Registar nepokretnih spomenika kulture.

LIT.: A. Mohorovičić, Stari gradovi kulturnopovijesni fenomen liburnijske obale, Liburnijske teme, 1, Opatija 1974.

V. Kos